Home » Aktualności » Umowa z wydawnictwem – na co zwrócić uwagę?

Umowa z wydawnictwem – na co zwrócić uwagę?

Umowa z wydawnictwem to jeden z najważniejszych dokumentów w procesie wydania książki. To właśnie ona decyduje, jakie prawa zachowuje autor, a jakie przechodzą na wydawnictwo. Warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, aby zabezpieczyć swoje interesy.

1. Umowa z wydawnictwem – licencja czy przeniesienie praw?

Podstawową kwestią jest rozróżnienie dwóch typów umów:

  • Umowa licencyjna – autor zachowuje prawa autorskie, a wydawnictwo uzyskuje prawo do korzystania z utworu w określonym zakresie (np. w druku, w e-bookach).

  • Umowa o przeniesienie praw autorskich – autor “traci” prawa majątkowe do utworu na rzecz wydawcy. To rozwiązanie może być mniej korzystne, ponieważ ogranicza kontrolę nad dalszym wykorzystaniem książki.

2. Okres trwania umowy licencyjnej

W umowie licencyjnej zawsze powinien być wskazany czas jej obowiązywania. Najlepiej, aby był ograniczony (np. 5 lat), z możliwością przedłużenia za zgodą autora. Uważaj na umowy zawarte na okres powyżej 5 lat! Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych licencję udzieloną na okres dłuższy niż pięć lat uważa się, po upływie tego terminu, za udzieloną na czas nieoznaczony.

3. Zakres udzielanej licencji lub przenoszonych praw

Autor powinien dokładnie sprawdzić, na jakich polach eksploatacji wydawca chce korzystać z książki. Zastanów się, w jakim zakresie chcesz współpracować z wydawnictwem:

  • druk i sprzedaż w formie papierowej,

  • e-book,

  • audiobook,

  • publikacja w internecie,

  • tłumaczenia i dystrybucja zagraniczna.

Im szerszy zakres licencji lub przeniesienia praw, tym bardziej autor ogranicza swoją kontrolę nad utworem – dlatego warto negocjować warunki.

4. Prawa zależne – audiobooki i ekranizacje

Częstym problemem przy podpisywaniu umowy z wydawnictwem jest kwestia praw zależnych, np. do ekranizacji czy audiobooków. Warto zwrócić uwagę na prawa zależne, czyli np. zgodę na stworzenie:

  • audiobooka,

  • adaptacji scenicznej,

  • ekranizacji filmowej lub serialowej.

Jeśli umowa przewiduje przekazanie takich praw wydawcy, autor powinien zadbać o dodatkowe wynagrodzenie i jasne określenie zasad współpracy.

5. Wypowiedzenie umowy z wydawnictwem – kiedy jest możliwe?

Każda umowa z wydawnictwem powinna zawierać zapisy dotyczące możliwości jej rozwiązania. Typowe sytuacje to np.:

  • brak wydania książki w ustalonym terminie,

  • niewypłacenie honorarium,

  • rażące naruszenie warunków przez wydawcę.

Brak klauzuli o wypowiedzeniu może związać autora niekorzystną umową na wiele lat.

6. Wpływ autora na kształt książki

Autor powinien wiedzieć, jaki ma wpływ na:

  • korektę i redakcję – czy może zaakceptować zmiany w tekście,

  • projekt okładki – czy ma prawo weta lub konsultacji,

  • działania promocyjne – czy może brać udział w kampanii reklamowej i jakie są jego obowiązki.

Warto zadbać, aby umowa nie pozbawiała autora głosu w tych sprawach.

7. Wynagrodzenie i rozliczenia

Umowa powinna jasno określać:

  • wysokość honorarium (ryczałtowe, procent od sprzedaży czy model mieszany),

  • terminy płatności,

  • sposób rozliczania egzemplarzy sprzedanych i zwróconych.

Przejrzyste zasady wynagrodzenia pozwalają uniknąć konfliktów z wydawcą.

8. Podsumowanie

Podpisując umowę z wydawnictwem, autor powinien szczególną uwagę zwrócić na:

  • rodzaj umowy (licencja czy przeniesienie praw),

  • zakres pól eksploatacji,

  • prawa zależne (audiobooki, ekranizacje),

  • podstawy wypowiedzenia,

  • wpływ na kształt książki,

  • zasady wynagrodzenia.

Świadomość tych elementów daje autorowi większą kontrolę nad swoją twórczością i pozwala uniknąć niekorzystnych zapisów.

Podpisując umowę z wydawnictwem, warto dokładnie przeanalizować wszystkie warunki – od rodzaju umowy, przez czas jej obowiązywania, po kwestie wynagrodzenia. Tylko wtedy autor zachowa kontrolę nad swoją twórczością i uniknie niekorzystnych zapisów.

Kancelaria specjalizuje się w opiniowaniu umów z wydawnictwami.